‘Er wordt vaak te zwart wit gedacht’
Als het om de voedseltransitie gaat wordt er vaak te zwart-wit gedacht. In het middengebied kun je bij elkaar komen. Eén visie richt zich op een meer ecologischere, natuur-inclusievere toekomst met minder vleesconsumptie en aan de andere kant zijn er geledingen die gaan voor nog meer inzetten op innovatie en technologie. ‘Het is een dogmatische strijd geworden en op het hoge politiek niveau is daardoor vaak sprake van een clash’, stelt Joris Lohman, oprichter van Food Hub. ‘De soms schijnbare tegenstellingen moeten we zien te overbruggen. Soms overlappen de visies op de toekomst elkaar wel.’
In een nieuwe podcastserie zoomt Focusplaza in op future foods. Wat zijn de nieuwe voedselbronnen ? In de komende afleveringen wordt onder meer gesproken over kweekvlees, botanische gastronomie en meelwormen. Fons Blomhert van Focusplaza ging tijdens deze eerste aflevering in gesprek met Joris Lohman, oprichter Food Hub (aanjager van transitie in voedselsystemen, onder meer middels trainingen) en Koert van Mensvoort, kunstenaar, filosoof, technoloog en directeur van Next Nature. Er werden ecologische en technische trends besproken.
Fantasie
‘Als je het hebt over toekomst hebt, dan heb je het over een heleboel toekomsten’, vindt Koert van Mensvoort. ‘Er is heel veel wat zou kúnnen gebeuren ? Een deel is fantasie, bij een deel is de kans wat groter en een deel is de waarschijnlijke toekomst. Met ons team verkennen we alle drie de toekomsten. En welke toekomst willen we ? Ieder mens op aarde heeft te maken met technologische veranderingen. Als we beter weten wat we willen, komen we beter beslagen ten ijs.’
Dogmatische strijd
Joris Lohman reageert dat het een mooie tijd is om bezig te zijn met voedsel en landbouw. ‘Ik wil graag meebouwen aan het nieuwe voedselsysteem. Er is sprake van meerdere visies. In de politiek en media zie je twee blokken ontstaan. De ene kant richt zich op een meer ecologischere, natuur-inclusievere toekomst met minder vleesconsumptie aan de andere kant zijn er geledingen die gaan voor nog meer inzetten op innovatie en technologie. Het is een dogmatische strijd geworden en op dat hoge niveau is vaak sprake van een clash’, bemerkt hij. ‘Voor mezelf voel ik me meer verbonden met het ecologische. Maar de soms schijnbare tegenstellingen moeten we zien te overbruggen. Soms overlappen de visies op de toekomst elkaar wel.’
Landbouw
Koert van Mensvoort constateert dat er te zwart-wit wordt gedacht. ‘In het middengebied kun je ook uitkomen. We moeten beseffen dat de landbouw 10.000 jaar geleden bedacht is. Ook toen begonnen we met ingrijpen in de natuur. Ik verlang niet terug naar mijn grootouders die 8 uur per dag kromgebogen aan het werk waren, maar er zit wel een bepaalde waarde in die traditie. Na de Tweede Wereldoorlog was het verhaal: nooit meer honger. Het leidde tot een voedselproductie met een grote kwantiteit, maar de kwaliteit bleef achter. Het ging vooral om productie en genoeg te eten. We zijn nu op een ander punt aanbeland. Er wordt te veel voedsel van slechte kwaliteit geconsumeerd, en aan de andere kant is er voor een deel van de wereldbevolking te weinig voedsel. Hier moeten we wat mee, en daarbij wil ik leren van mijn grootouders, maar zeker niet terug naar die tijd. Ik noem de transformatie waar we op uit moeten komen innovatief nostalgisch.’ Van Mensvoort spreekt verder over ‘vooruit naar de natuur’. ‘Waartoe we technologisch in staat zijn moeten we in balans brengen met wat de biologie wil en kan. Ik ben heel gecharmeerd van voedselbossen. Kunnen we dan daar bijvoorbeeld op zonne-energie aangedreven robots laten wandelen om de vruchten te plukken ? Dan wordt het een gezellige wereld.’ Een voedselbos is een door mensen ontworpen productief ecosysteem naar het voorbeeld van een natuurlijk bos, met een hoge diversiteit aan soorten, waarvan delen (vruchten, zaden, bladeren, stengels ed.) voor de mens als voedsel dienen.
Plaatsen ten opzichte van de natuur
Het grootste verschil, volgens Joris Lohman, tussen ecologen en technologen in de discussie over de voedseltransitie is hoe ze zichzelf plaatsen ten opzichte van de natuur. ‘Een ecoloog voelt zich onderdeel van de natuur. Je ziet het nu met vaccins; daar kun je ook verschillend over denken. Bij vaccinatie laat je de natuur niet zijn gang gaan en grijp je in.’ Genetische modificatie van voedsel wordt volgens Lohman en Van Mensvoort op dit moment tegengehouden door groene partijen omdat niet geheel duidelijk is wat het doet met het ecosysteem. Koert van Mensvoort: ‘Wij zijn onderdeel van de natuur en er vinden interacties plaats. Mensen zijn wel terughoudend ten opzichte van nieuwe technologieën en dat is ook wel terecht. Laat het zich eerst maar bewijzen. Het moet vertrouwd zijn. Landbouw was ooit ook een uitvinding; er werd ingegrepen in de natuur om meer voedsel te krijgen. We hebben nu te maken met 7 miljard mensen op aarde. Ingrijpen in de natuur kan, maar kijk wel goed hoe.’ Volgens Van Mensvoort moeten we de natuur niet willen bezitten, dat is ouderwets gedacht. ‘We zijn onderdeel van de natuur en hoe verhouden we ons daartoe ? Er zijn gebieden waar te weinig voedsel en vitaminen zijn. Het is niet ok om in Nederland in stedelijke gebieden de luxe morele positie in te nemen en te stellen dat je van de natuur af moet blijven. Kijk ook eens op andere plekken in de wereld wat we daarvoor nog kunnen bedenken.’
Ecologisch denken
Bij WUR zie je volgens Joris Lohman dat het ecologische denken een kernwaarde is geworden. ‘De meest interessante innovaties zitten echter niet meer in de twee hokjes, maar in de cross over. Er moeten wel keuzes gemaakt worden. In Nederland is Kipster wel een mooi voorbeeld van de nieuwe werkelijkheid,’ vindt Lohman. Met hoogwaardige technologie is een boerderij ontwikkeld waar de kip weer kip mag zijn, en het milieu zoveel mogelijk wordt ontzien. ‘Er is aandacht voor mens, milieu en maatschappij. Het concept is heel hoog technologisch, maar tegelijkertijd ook erg vanuit de kringloopgedachte. Een mooi voorbeeld van een bedrijf dat een eigen koers vaart met ecologische intelligentie en zich weinig aantrekt van frames en zich daarmee bevindt op het snijvlak van ecologie een technologie’, stelt Lohman. Ook kweekvlees is een interessante ontwikkeling. Koert van Mensvoort is mede-auteur van het allereerste kweekvleeskookboek ter wereld. ‘Vlees eten kan zonder een dier te slachten. Cellen van het dier kun je laten groeien tot vlees. In mijn ideaalbeeld produceer je een worst van een varkentje dat op de kinderboerderij rondloopt. Met je kind ga je de dag erna naar het levende varkentje en zeg je dat daar je worstje vandaan komt. Dat is een mooi toekomstbeeld.’
Wil je de podcast beluisteren?
Meer weten over de future food trend en aangesloten blijven bij alle ontwikkelingen?
Dan is de Masters in Future Food misschien wel wat voor jou. Speciaal voor beslissers en beïnvloeders binnen de food- en foodservice sector. Ben je formulemanager, product manager, marketeer, category manager of bijvoorbeeld commercieel verantwoordelijk voor de implementatie van nieuwe trends? Dan is Masters in Future Food een onmisbare inspiratiebron om succesvol en onderscheidend in te spelen op deze nieuwe en veelbelovende categorie!
Blijf beter op de hoogte, voel je geïnspireerd en gemotiveerd om het vegan thema concreet aan te pakken binnen jouw organisatie. Het doel is om bewustwording te creëren rondom de kansen die het thema biedt!
Meer weten over de future food trend en aangesloten blijven bij alle ontwikkelingen?
Dan is de Masters in Future Food misschien wel wat voor jou. Speciaal voor beslissers en beïnvloeders binnen de food- en foodservice sector. Ben je formulemanager, product manager, marketeer, category manager of bijvoorbeeld commercieel verantwoordelijk voor de implementatie van nieuwe trends? Dan is Masters in Future Food een onmisbare inspiratiebron om succesvol en onderscheidend in te spelen op deze nieuwe en veelbelovende categorie!
Blijf beter op de hoogte, voel je geïnspireerd en gemotiveerd om het vegan thema concreet aan te pakken binnen jouw organisatie. Het doel is om bewustwording te creëren rondom de kansen die het thema biedt!